لیبی و نبرد بی‌پایان طرف‌های داخلی

خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل– فاطمه صالحی: کشور لیبی به ویژه طرابلس پایتخت آن طی روزهای گذشته شاهد شدت گرفتن درگیری های داخلی از یک سو و مداخله طرف های سوم از سوی دیگر بوده به طوریکه به نظر می رسد اوضاع در این کشور روز به روز وخیم تر می شود.

طی روزهای گذشته مداخله ترکیه در تحولات میدانی و درگیری های لیبی به وضوح شکلی رسمی تر و علنی تر به خود گرفته است به طوریکه آنکارا روزهای گذشته از اعزام نیروهای ویژه به طرابلس خبر داد.

این اقدام بعد از آن صورت گرفت که آنکارا یک توافقنامه امنیتی و دریایی با دولت وفاق ملی در لیبی امضا کرد. ترکیه، دولت وفاق ملی را تنها دولت مشروع در لیبی می داند و با اقدامات خلیفه حفتر فرمانده ارتش ملی این کشور که تحت حمایت عربستان و امارات به شمار میرود مخالف است.

امضای توافق نامه مذکور باعث شد برخی کشورها به ویژه مصر واکنش شدیدی به آن نشان دهد چرا که با منافع این کشور در ارتباط بود.

بعد از آن بود که وزیر امور خارجه ایتالیا طی سفری رسمی وارد لیبی شد تا موضع اروپا در مورد درگیری‌های جاری در این کشور را به طرف‌های درگیر اعلام کند. وی در بدو ورود به لیبی، به دیدار فایز السراج نخست‌وزیر دولت وفاق ملی لیبی در طرابلس رفته و با وی در مورد تحولات این کشور گفت‌وگو کرد. او بعد از این دیدار، راهی شهر بنغازی مقر حفتر شد تا با او نیز گفت‌وگو کند.

کشور لیبی بعد از براندازی نظام معمر قذافی دیکتاتور سابق این کشور در سال ۲۰۱۱ شاهد وقوع درگیری های داخلی میان شبه نظامیان مختلف بوده است. این درگیری ها تا به امروز ادامه داشته اما از چند ماه قبل که خلیفه حفتر با چراغ سبز عربستان و امارات برای تصرف طرابلس و به دست گرفتن قدرت در لیبی رسما لشکر کشی کرد رنگ دیگری به خود گرفت.

لیبی در سال ۲۰۱۵ در جریان حمایت سازمان ملل یک دولت با نام دولت وفاق ملی به ریاست فایز السراج در طرابلس تشکیل داد. به تبع این دولت، یک پارلمان نیز در طرابلس تشکیل شد.

بعد از آن بود که خلیفه حفتر یک دولت و پارلمان خودخوانده در طبرق ایجاد کرد. درگیری ها میان دو طرف نیز از همان زمان آغاز شد. این درگیری ها اما این روزها یک مشخصه اصلی دارد و آن، وارد شدن دیگر بازیگران منطقه ای در لیبی است.

ترکیه که هم پیمان دیرین قطر در برابر عربستان و امارات به شمار می رود همواره تلاش دارد تا در عرصه های مختلف رقابت خود را با این دو کشور نشان دهد و از هر فرصتی برای ایجاد یک درگیری نیابتی استفاده کند. علاوه بر این موضوع بحث انرژی لیبی و منابع نفتی آن از یک سو و اهمیت تعیین حدود دریایی لیبی برای ترکیه اهمیت بسزایی دارد.

ژئوپلیتیک لیبی همچنین در مناقشات ترکیه در دریای مدیترانه شرقی اهمیت ویژه ای برای دولت آنکارا دارد.

بنابراین دولت وفاق ملی را برای ورود به این درگیری انتخاب میکند. در حالی قطر و ترکیه از دولت فایز السراج حمایت می کنند که عربستان و امارات حمایت سفت و سختی از حفتر به عمل می آورند.

پیش از این گزارشهای رسانه ای در خصوص ارسال تجهیزات نظامی و نیرو به لیبی از سوی امارات برای حمایت از نیروهای حفتر منتشر شده بود و به نظر می رسد اینک ترکیه نیز برای حمایت از هم پیمان خود وارد عمل شده است.

از زمانیکه خلیفه حفتر طی روزهای گذشته از آغاز ساعت صفر شروع عملیات برای ورود به قلب پایتخت خبر داده مداخلات بین المللی در خصوص بحران این کشور شدت گرفته است. ترکیه و روسیه تماس ها و ارتباطات خود را با مسئولان لیبیایی افزایش داده اند. هم چنین رؤسای جمهور ترکیه و روسیه به تازگی در خصوص اوضاع لیبی رایزنی کرده اند و قرار است ماه آتی، پیشنهاد ترکیه در خصوص حمایت نظامی از دولت وفاق ملی توسط مسکو بررسی شود.

در این بین آمریکا و اتحادیه اروپا احساس می کنند که ممکن است اوضاع این کشور از دست آنها خارج شده و نتوانند در این خصوص نقش خاصی ایفا کنند به همین دلیل وزیر خارجه ایتالیا را به لیبی اعزام کردند.

در خصوص نگرانی ایتالیا مبنی بر واگذاری میدان به دیگر بازیگران سیاسی، یکی از اعضای کمیسیون امور خارجه سنای این کشور اعلام کرده بود که ایتالیا دیگر یک میانجی و یا بازیگر مؤثر در این میدان به شمار نمی رود.

مصر نیز از سوی دیگر تلاش دارد تا وارد عرصه شد و انتقادات شدید اللحنی را علیه دولت وفاق ملی و ترکیه مطرح کند. عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور این کشور چند روز پیش یک تهدید سربسته علیه لیبی مطرح کرد. وی اعلام کرد که مصر از مداخله نظامی مستقیم در لیبی اجتناب کرده است گرچه می توانست اینکار را انجام دهد! مقامات مصری انتقادات شدیدی را نیز علیه مقامات ترکیه و مداخله این کشور در لیبی مطرح کرده اند.

به نظر می رسد ترکیه و مصر پا را از مجادلات لفظی و دیپلماتیک فراتر گذاشته و نگرانی بسیاری از تحلیل گران را در خصوص احتمال رویارویی نظامی در خاک لیبی افزایش داده اند. تحلیل گران در این خصوص به بررسی احتمال اقدام نظامی طرف مصری علیه کشتی های ترکیه حامل تجهیزات نظامی و نیرو پرداخته اند.

در این میان، حفتر با دیدن مداخله مستقیم ترکیه در طرابلس تلاش های نظامی برای تصرف پایتخت را افزایش داده است. تعدادی از شهرهای غرب لیبی نیز بسیج عمومی برای رویارویی با نیروهای حفتر اعلام کردند.

آنچه که مشخص است این است که لیبی در سایه شدت گرفتن درگیری های داخلی از یک سو و مداخلات بین المللی از سوی دیگر، رسما در معرض وقوع یک جنگ فراگیر قرار گرفته است.

در هر صورت باید گفت که قبل از آنکه اوضاع لیبی وخیم تر از شرایط کنونی شود، مجامع بین المللی به ویژه سازمان ملل باید برای آرام کردن اوضاع و کاهش شدت درگیری های نظامی که عمدتا مناطق مسکونی را هدف قرار می دهد و حل و فصل بحران این کشور از طریق مذاکرات سیاسی به دور از مداخلات خارجی وارد عمل شود تا لیبی بعد از سرنگونی نظام قذافی روی آرامش را به خود ببیند.