خبرگزاری مهر، گروه استانها – حجت‌الاسلام علی‌اصغر عطاران طوسی*: بلاها و گرفتاری‌ها در جوامع بشری، عوامل گوناگون دارند. بی‌خیالی در برابر عوامل این پدیده‌ها، می‌تواند به افسردگی، اضطراب، نگرانی و احیاناً بدبینی نسبت به هستی و خالق آن بیانجامد.
در مقابل توجه به بهانه‌ها و دلایل پدیدار شدن آنها، در ایجاد آرامش روحی و روانی و بازگشت زندگی به شرایط طبیعی، تأثیر شایان دارد.
با هم برخی از عوامل را مرور می‌کنیم:
آزمایش الهی
خداوند انسان را با انواع بلا و سختی و نیز با خوشی‌ها و نعمت‌ها، امتحان و آزمایش می‌کند، قرآن کریم در سوره اعراف آیه ۱۶۸ می‌فرماید: ما آنها را با نیکی‌ها و بدی‌ها آزمودیم شاید بازگردند. همچنین در سوره بقره آیه ۱۵۵ می‌فرماید: قطعاً همه شما را با گونه‌هایی از ترس، گرسنگی و کاهش مال و جان و فرزندان آزمایش می‌کنیم. خوشابه حال آنان که استقامت کنند، آنهایی که هر گاه مصیبتی به آنها برسد، می‌گویند: ما از آن خداییم، و به سوی او باز می‌گردیم.
البته امتحانات الهی، فواید و آثاری سودمند نیز دارد که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آنها گذشت.
پرورش روح استقامت در انسان
نیاز گروه‌ها و طیف‌های سنی به قوام و پایداری در فراز و فرود زندگی را نمی‌توان نادیده گرفت. هیچ فکر کردید اگر امور زندگی همواره عادی به دور از فشار و تنگناهای معمول باشد، شکنندگی افراد را در پی دارد و درجه تاب‌آوری آنان را به پایین‌ترین سطح می‌کشاند. حضرت علی (ع) در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «درخت بیابانی چوبش سخت‌تر، و درختان کناره جویبار، پوستشان نازک‌تر است. درختانی که با باران سیراب می‌شوند، آتش چوبشان شعله‌ورتر و پر دوام‌تر است». کرونا به‌خوبی ثابت کرد چقدر ما آدم‌ها نیازمند بهانه‌ای برای استقامت و پایداری هستیم و تا چه اندازه، وجود یک ویروس همگان را مقاوم و سرسخت می‌کند.
تنبیه و آگاهی بخشی
آگاهی‌بخشی، نیاز دیگر جامعه انسانی است. غفلت و سرمستی، انسان را از خدای متعال دور می‌سازد و وی را دچار توهم غلط می‌کند. بیماری‌ها به‌طور کلی و ویروس کرونا به‌صورت ویژه، غفلت‌ستیز است و انسان را متوجه خالق هستی و نعمت‌های بی همتای او می‌کند. غفلت از نیکی‌ها، غفلت از داشته‌ها، غفلت از نیازمندان جامعه، غفلت از دوستان و نزدیکان، و غفلت از یاد خدای روزی‌بخش، بخشی از کاستی‌های امروز جامعه ماست.
خداوند در سوره اعراف آیه ۱۳۰ می‌فرماید: «ما قوم فرعون را به خشکسالی و کمبود میوه دچار نمودیم تا متذکر شوند».
پاکسازی و بخشش گناهان
گاه امتحان الهی با هدف رفع آلودگی از فرد و جامعه، صورت می‌گیرد. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «هر گاه خداوند بخواهد خیری را به بنده‌ای برساند، به‌دنبال گناه و آلودگی او، وی را با نوعی گرفتاری و مشکل روبه‌رو می‌سازد تا استغفار از درگاه ربوبی را به یادش آورد».
زمینه سازی نعمت
گاهی بلاها و گرفتاری‌ها، وسیله‌ای برای رسیدن انسان به نعمت‌های پیش‌بینی نشده هستند. و خداوند متعال از این طریق، می‌خواهد به آنان نعمت دهد. امام حسن عسکری (ع) می‌فرمایند: «هیچ بلا و گرفتاری نیست مگر آنکه خداوند در آن نعمتی را قرار داده است».
هجوم لغزش‌ها و پایمال کردن ارزش‌های انسانی
گاهی عامل بلا و گرفتاری، گسترش برخی گناهان و شکستن سدها و حریم‌های الهی است. هلاک شدن اقوام گذشته در تاریخ مانند قوم نوح، عاد، ثمود و … براساس نص قرآن کریم از این قبیل است. قرآن کریم در سوره روم آیه ۴۱ می‌فرماید: فساد در خشکی و دریا به‌خاطر اعمال زشت مردم گسترش یافت تا خداوند نتیجه برخی از اعمال آنها را به خودشان بچشاند، شاید برگردند. همچنین در سوره شورا آیه ۳۰ نیز می‌فرماید: و هر مصیبتی به شما برسد، بازتاب رفتارهای خود شما است. تازه خدا از بسیاری از آنها می‌گذرد.
ترفیع درجه فرد و ارتقا به مقامات بالاتر
گاهی بلاها و حوادث تلخ زندگی، برای دست‌یابی انسان به مقامات و درجات برتر و عالی‌تر است. گرفتاری‌ها و رنج و بلای انبیا (ع)، ائمه، اولیا و مؤمنان، در این راستا تعریف می‌شود. رنج‌های فراوان و بی شمار انبیای الهی چون ابراهیم، موسی، یوسف و حضرت پیامبر اکرم (ص) و یا حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و اصحاب و یاران ایشان، از این دست است.
در جلد ۲ کتاب کافی صفحه ۲۵۲، آمده است: بیشترین بلا و گرفتاری، بر سر پیامبران و سپس کسانی که در پی آنان قرار دارند و سپس آنان‌که به انبیا شبیه‌تر باشند، فرود می‌آید.
بنابراین اگر مردم در مقابل گرفتاری‌ها و حوادث سخت زندگی، صبر و استقامت به خرج دهند و از تقدیرات الهی شکایت نکنند و سر بر درگاه الهی بسایند و از لغزش‌ها و خطاهای خود استغفار و توبه کنند، قطعاً در تمامی امتحانات الهی موفق خواهند شد و آن گرفتاری و بلا را به رحمت تبدیل خواهند کرد.
* کارشناس مذهبی
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ