ایسنا/خراسان رضوی همواره از حضرت خدیجه(س) به عنوان یکی از زنان مومنه فداکار و ایثارگر که تمام اموال خود را در راه پیامبر(ص) و اسلام خرج کرد نام می‌برند، با این حال تا کنون کمتر به شخصیت هنری این بانو پرداخته است.
همه ما حضرت خدیجه(س) را به عنوان نخستین همسر حضرت محمد(ص) و اولین زنی که به او ایمان آورد می‌شناسیم و می‌دانیم که زنی بازرگان و ثروتمند بود که تمام دارایی خود را در راه نشر اسلام به کار گرفت. با این حال باید شاعری را نیز به تمامی این ویژگی‌های مثبت خَدیجَه دختر خُوَیلِد افزود؛ ویژگی مهمی که کمتر بدان پرداخته شده است.
در کتب روایی شعرها و عاشقانههای زیبایی از حضرت خدیجه(س) در ستایش همسر بزرگوارشان حضرت محمد مصطفی(ص) به‌جا مانده است که به‌جز مهربانی و صمیمیت نسبت به پیامبر، روایتگرِ علاقه و تسلط این بانوی بزرگ مسلمان بر شعر و ادب است. یکی از این شعرها که در بحارالانوار نیز نقل شده، غزلی است که درک معنا و دریافت زیباییهایش برای فارسی‌زبانان نیز دشوار نیست. ما حتی بدون دانستنِ زبان عربی میتوانیم ایهام تناسبِ بیت آخر -با واژهی «بیت»- را تشخیص دهیم. در روایتی از این شعر آمده است که پس از نخستین دیدار، آن هنگام که حضرت محمد(ص) با خدیجه وداع میکند و سوار بر مرکب از او دور می‌شود خدیجه چنین میسراید:
قلب المحبّ الی الاحباب مجذوب
و جسمه بید الاسقام منهوبو قائل کیف طعم الحبّ قلت له
الحبّ عذب و لکن فیه تعذیبافدی الذین علی خدّی لبعدهم
دمی و دمعی مسفوح و مسکوبما فی الخیام و قد صارت رکابهم جمّاً
الّا محبّ له فی القلب محبوبکانمّا یوسف فی کلّ ناحیه
والحزن فی کل بیت فیه یعقوب
ترجمه منظوم این غزل حضرت خدیجه به ترتیب -و تاحد زیادی وفادار به متن- از این قرار است:
دلِ عاشق به دوستان بسته است
گرچه از درد، جسم او خسته استگر بپرسند چیست مزهی عشق
به هم این نیش و نوش پیوسته استجان به قربانِ آنکه در دوریش
چشم من اشکبار و خونبار استدل هر خیمه شد تهی ز سوار
به جز آن دل، که خیمهی یار استتا که یوسف ز دیده پنهان است
بیتِ یعقوب، بیت الاحزان است
در حالی که امروز تمامی سروده‌های حضرت خدیجه (س) در دسترس نیست، اما تعدادی از سروده‌های حضرت خدیجه(س) در جلد شانزدهم کتاب «بحار ألانوار» علامه محمدباقر مجلسی جمع‌آوری شده است و وی در این کتاب در وصف مناسبت این سروده‌ها، وقایع تاریخی آن زمان را بیان کرده و آن واقعه را زمینه‌ساز سرودن شعر دانسته است.
همچنین در کتاب «هنگامه وصل» که به کوشش واحد پژوهش مدرسه علمیه حضرت خدیجه(س) و توسط انتشارات کتاب نیستان منتشر شده، بخشی سروده‌های حضرت خدیجه(س) همراه با شعری از شیخ محمد بن حسن حر عاملی -عالم شیعه- در مدح حضرت خدیجه و احادیثی از حضرت محمد(ص) درباره حضرت خدیجه جمع‌آوری شده است.
با توجه به ذوق هنری حضرت خدیجه(س) شاعران زیادی نیز در دوران معاصر شعرهای بسیاری در مدح حضرت خدیجه(ص) سروده‌اند که هر بیت از آن‌ها نشان‌دهنده ویژگی‌ها و فعالیت‌های مثبت و تاثیرگذار حضرت خدیجه(س) در دوران صدر اسلام و زیست ایشان در کنار پیامبر امت، حضرت محمد(ص) است. در این بین «محمدمهدی خان‌محمدی» و «قاسم صرافان» اشعار بسیار زیبا و تاثیرگذاری در مدح این بانوی بزرگ اسلام سروده‌اند که در ادامه به خوانش آن‌ها می‌پردازیم:
تو را می‌خواست تا در همسرانش بهترین باشی
برای خاتمِ پیغمبری نقش نگین باشیخدایت انتخابت کرد تا ای مادر هستی
برای چشمۀ کوثر، بهشتی در زمین باشیخدا هرشب برایت می‌فرستد تهنیت‌هایی
که در تنهایی‌ات هم‌صحبت روح‌الامین باشیتو در اسلام و در ایمان و در عشق اولین بودی
زنی مثل تو دیگر نیست، یعنی آخرین باشیبرای طعنۀ کفار در اوج نداری‌ها
تو باید پاسخ دندان‌شکن در آستین باشیتو از معروفِ تَُجاری ولی در شعب بیماری
فداکار آنچنان بودی، وفادار اینچنین باشیعلی تنها علی باید امیرالمؤمنین باشد
و تنها تو سزاواری که ام‌المؤمنین باشیشعر از مهدی خان‌محمدی
دلش را برده‌ای هر وقت صحبت کرده‌ای بانو!
محمد را چنین مست محبت کرده‌ای بانو!به محراب دو ابرویش تماشا کرده‌ای حق را
میان معبد چشمش عبادت کرده‌ای بانو!تو پیش از وحی ایمان داشتی، اعجاز عشق این‌ست
نمازِ مِهر، بر مُهر نبوت کرده‌ای بانو!چه خوش فهمیده‌ای با باختن در عشق، باید برد
چه سودی در صفای این تجارت کرده‌ای بانو!تو امّ‌المومنینی، چون که جای کینه، مالت را
میان مومنین، با عشق قسمت کرده‌ای بانو!تمام هستیِ حق، کوثرش سهم تو شد، زیرا
تمام هستی‌ت را نذر امت کرده‌ای بانو!علی بود و نبی بود و تو بودی اولِ این راه
تو با زهرات، با مولات، بیعت کرده‌ای بانو!رخ مرضیه را بوسیدی و روح‌الامین شد مست
چنین شیرین که کوثر را تلاوت کرده‌ای بانو!چه دُرّی در دل دلدادگی دیدی؟ که از دنیا
به یک پیراهن کهنه قناعت کرده‌ای بانو!چه اندوهی است در کوچت؟ که دیگر این محمد، آن
محمد نیست، از وقتی که رحلت کرده‌ای بانو!بدان دست کریمت دارم امّیدی که در محشر
ببینم شاعرت را هم شفاعت کرده‌ای بانو!شعر از قاسم صرافان
نگاهی به شخصیت حضرت خدیجه(س) نشان می‌دهد او در حالی بازرگانی زبردست، همسری فداکار و مادری دلسوز و مهربان بود، هنرمندی توانا نیز بود؛ این ویژگی‌ها که امروزه نیز جمع آن‌ها در کمتر کسانی پیدا می‌شود می‌تواند انگیزه و سرمشقی برای حضور بیشتر بانوان مسلمان در عرصه‌های فرهنگی و هنری باشد.
انتهای پیام
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ