ایسنا/خراسان رضوی دانشگاه، محیطی است که می‌تواند الگویی برای تربیت انسان‌هایی مسئولیت‌پذیر و نیز برای عموم مردم جامعه باشد، معضلات زیست محیطی در سطح جهان؛ نظیر تغییرات اقلیم، ریزگردها، آلودگی هوا و آلودگی هوای شهری، آلودگی آب و از بین رفتن منابع آبی نشان دهنده آثار مخرب توسعه به علت بی‌توجهی به اصل پایداری است.
نظام آموزش عالی در چارچوب پارادایم توسعه اقتصادی، نهادی است که با تبعیت از رویکرد بازار و ابزار تکنولوژی، ضمن تربیت نیروی انسانی می‌تواند در عمل، الگوی مناسبی را در راستای توسعه اقتصادی مبتنی بر اصول توسعه پایدار به انجام رساند. محققان در پژوهشی با عنوان «نقش دانشگاه سبز در تاب‌آوری و مقابله با تغییر اقلیم»، آورده‌اند: «در دستورکار ۲۱ کنفرانس ریو در سال ۱۹۹۲ میلادی موضوع تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، مورد توجه قرار گرفت و متعاقباً اعلامیه‌های متعددی در رابطه با توسعه پایدار آموزش عالی طی این سال‌ها توسط مجامع جهانی مطرح شد که اعلامیه‌های هالیفاکس، تالورس، کیوتو، سوانزی و…، از آن جمله است».
در این پژوهش که توسط دردانه آقاجانی دانشجوی دکتری مهندسی محیط زیست، مجید عباسپور استاد گروه مهندسی مکانیک، رضا رادفر استاد گروه مدیریت تکنولوژی و علی محمدی استادیار گروه مدیریت محیط زیست دانشگاه آزاد تهران انجام شده، آمده است: «نقش دانشگاه سبز در تاب‌آوری در مقابل پدیده تغییر اقلیم، در خور توجه است. دانشگاه سبز در حوزه مدیریتی، به اموری نظیر مدیریت انرژی، مدیریت حمل و نقل، مدیریت پسماند، مدیریت آب، مدیریت فضای سبز و استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند و مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی و محیطی توجه نموده و براساس آن، اقدامات لازم انجام می‌شود.
نظام آموزش عالی، نقشی محوری در فرآیند توسعه پایدار کشورها دارد
نظام آموزش عالی، نقشی محوری در فرآیند توسعه پایدار کشورها دارد و سرمایه‌گذاری اصولی در این بخش و ایجاد امکانات و تسهیلات برای نسل‌های آینده، اقدامی صحیح در جهت توسعه علمی کشور به شمار می‌رود. در مقابل این سرمایه‌گذاری، از دانشگاه‌ها انتظار می‌رود تا نقشی اثربخش در توسعه پایدار داشته باشند. بر این اساس، آموزش عالی پایدار برای تشکیل دانشگاه‌های پایدار به عنوان رهبران جامعه در دستیابی به توسعه پایدار ایجاد شده است».
در این پژوهش آمده است: «دانشگاه، به دلیل ضریب تأثیر بسیار بالای خود در آگاهی‌بخشی و ارتقاء قابلیت‌های مورد نیاز افراد جامعه، ظرفیت لازم برای تقویت جنبش توسعه پایدار را دارد. دانشگاه می‌تواند متناسب با سطوح تحصیلی مختلف، یک ژنراتور آگاهی، دانش و مهارت در انسان‌ها تعبیه کند که نتیجه آن، تجهیز دانش‌آموختگان به معرفت و سوادهای محیطی، بصری، بهداشتی، اکولوژیکی و فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.
در دهه‌های اخیر، خطر کم توجهی به محیط زیست به خوبی درک شده و انواع آلودگی‌های محیطی، تمامی کره زمین را به عنوان زیستگاه بشر با خطر مواجه کرده است. از این رو تلاش جامعه بشری برای حفاظت از محیط زیست و تعدیل روش‌های توسعه آغاز شد و به مرور تمامی ابعاد فعالیت جوامع و دولت‌ها را تحت الشعاع قرار داد؛ به طوری که امروزه دغدغه‌های زیست محیطی و توسعه پایدار، از اهم مباحث جهانی است.
یکی از ویژگی‌هایی که در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ برای جامعه ایرانی در نظر گرفته شده است، برخورداری از دانش پیشرفته و توانا در رابطه با مباحث محیط زیستی و مدیریت انرژی است. همچنین دستیابی به جایگاه اول علمی و فناوری مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی در سطح منطقه آسیای جنوب غربی است.
با توجه به اینکه آموزش، یکی از مؤثرترین عوامل در توسعه یک کشور است و از آنجایی که بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع و آلوده کردن محیط، نتیجه فعالیت‌های انسانی است، می‌توان از طریق آموزش‌های مستمر و هدفدار اقشار مختلف جامعه؛ به طوری که کلیه آحاد انسانی با مفاهیم عمده زیست محیطی آشنا شوند، راه‌های توسعه پایدار را هموار کرد؛ بنابراین انتخاب دانشگاه‌ها به عنوان کانون‌های آموزش و پژوهش برای نقطه آغاز اجرای برنامه حفاظت از محیط زیست، مناسب است.
دانشگاه می‌تواند اجرای برنامه‌های دوستدار محیط زیست و استفاده از منابع تجدیدپذیر را بر عهده گیرد
دانشگاه به عنوان مجموعه مهم آموزشی می‌تواند بخش مهمی از بار مسئولیت و برنامه‌ریزی برای اتخاذ مناسب‌ترین استراتژی‌ها در اجرای برنامه‌های دوستدار محیط زیست و استفاده از منابع تجدیدپذیر و پایدار را بر عهده گیرد و به سمت حمایت از انرژی‌های پاک و حفظ محیط زیست حرکت کند. همچنین دانشگاه به دلیل ماهیت فعالیت‌هایی که دارد، جزو مراکز انرژی محسوب می‌شود.
رشد بیش از حد مصرف انرژی و مواد، لزوم تخصیص بهینه منابع و افزایش بهره‌وری را می‌طلبد. به طور خلاصه انجام پروژه ایجاد دانشگاه سبز و مدیریت سبز دانشگاه‌ها بنا بر ضرورت‌هایی مانند نبود چارچوبی جهت مطالعات جریان انرژی و مواد در دانشگاه‌ها، فقدان شاخص‌های مصرف و هزینه‌های شاخص‌های محیط زیستی دانشگاه‌ها و کمبود مقررات و استانداردها و مدل مبنایی در ارتباط با مصرف بهینه انرژی و مواد در دانشگاه اجرا می‌شود».
محققان معتقدند: «تأثیرات منفی پدیده تغییر اقلیم بر کره زمین و سیستم‌های دیگر، باعث شده که این پدیده به عنوان خطرناک‌ترین معضل در میان ۱۰ معضل تهدیدآمیز بشر در قرن بیست و یکم قلمداد شود؛ این در حالی است که تهدید مربوط به سلاح‌های کشتار جمعی در رده سوم قرار دارد. استراتژی‌های مقابله با کاهش مصرف انرژی، همواره با استراتژی‌های انطباق با هدف مقابله با تأثیرات مرتبط با آب و هوا، معضلات مهمی که شهرها به منظور تضمین یک محیط شهری پایدار برای جمعیت شهری سریع با آن مواجه خواهند شد را تعدیل می‌کند.
در واقع، از یک طرف، اقدامات کاهش می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه، تأثیرات مرتبط با آب و هوا در مناطق شهری کمک کند و از سوی دیگر، اقدامات انطباق می‌تواند ظرفیت‌های شهری را برای مقابله با اثرات غیرقابل اجتناب ناشی از تغییرات اقلیمی، افزایش دهد. مسائل مربوط به کاهش مصرف انرژی، مدیریت صحیح منابع آب، پسماند، فضای سبز و انطباق و تاب‌آوری شهری با تغییرات آب و هوایی در بسیاری از تعاریف اخیر مربوط به توسعه شهری به منظور بهبود توانایی‌های شهرها برای مقابله با چالش‌های فوری محیطی مورد توجه قرار گرفته است و در این مسیر، دانشگاه‌های سبز می‌توانند الگویی مناسب را تشکیل دهند.
ایجاد دانشگاه سبز بزرگترین اقدام در دهه آینده است
ایجاد دانشگاه سبز در راستای تاب‌آور نمودن شهرها در برابر تغییر اقلیم به منظور توسعه شهری، بزرگترین اقدام در دهه آینده است که باعث هدایت و مدیریت تقاضا در راستای پاسخ‌گویی، ذخیره‌سازی شبکه‌هایی با انرژی چندگانه، دستگاه‌های هوشمند و مدل‌های جدید تجارت می‌شود. از آنجا که دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، از ظرفیت بالایی در آموزش و فرهنگ‌سازی جامعه برخوردارند، مناسب‌ترین جایگاه جهت ترویج فرهنگ صرفه‌جویی، بهینه‌سازی مصرف و بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌روند.
براساس این پژوهش، «امروزه ثابت شده است که با ایجاد فرهنگ مصرف صحیح و افزایش آگاهی مردم و اصلاح الگوی مصرف در جامعه می‌توان به حفظ ذخایر حیاتی، کمک کرد. مدیریت سبز دانشگاه‌ها را می‌توان به معنای هدایت بهینه مجموعه‌ای از مطالعات و اقدامات هدفمند و مستمر به حساب آورد که در سطوح مختلف دانشگاه صورت می‌گیرد تا به دانشگاه جهت نیل به اهداف کمک کند.
در زمینه مدیریت سبز دانشگاه‌ها باید بیشتر به ابعاد و مؤلفه‌ها توجه کنند که مصرف انرژی و مواد را در دانشگاه کاهش داده، از تخریب محیط زیست در اثر فعالیت‌های دانشگاه جلوگیری شده و نسبت به ارتقاء مؤلفه‌های زیست محیطی دانشگاه اهتمام جدی داشته باشد. در مرحله بعد، دانشگاه‌ها باید در زمینه مأموریت‌ها و رسالت‌های ذاتی خود در خصوص فرهنگ‌سازی زیست محیطی و توسعه پایدار، تربیت انسانی سبز اندیش و پایدار و انجام پژوهش‌های متناسب با نیازهای حوزه محیط زیست و مدیریت سبز اقدام کنند.
انتهای پیام
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ