شب یلدا ؛ شب تولد خورشید
یلدا یا شب چله
جشن شب یلدا جشنی است که از هفت هزار سال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار میشود. هفت هزار سال پیش نیاکان ما به دانشی دست پیدا کردند که ثابت میکرد نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است.
یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول ماه دی) نخستین روز زمستان گفته میشود.
شب چله، شب یلدا، میلاد مهر، خورشید شکستناپذیر، یا هرآنچه آن را بنامید، آخرین شب پاییز و دیرپاترین شب سال است. ساکنان فلات ایران، از چندین هزار سال پیش این شب را گرامی داشتهاند. در حالی که در هیچ دورهای از تاریخ ایران، هیچ حکومتی اصراری به گرامیداشت این شب نداشته است، اما همچنان ایرانیان این شب را پاس میدارند و در زنده نگهداشتن این آیین میکوشند. تداوم دیرگاه این جشن، سخن از کهنسالی و قدمت آن دارد.
مردم دوران کهن با طبیعت و تضادهای آن خو داشتند و از آنجایی که به دامداری یا کشاورزی مشغول بودند گردونهی زندگی خود را بر چرخهی طبیعت استوار کردند؛ چراکه تغییر فصول و بلندی یا کوتاهی شب و روز تاثیری مستقیم بر زندگی آنها داشته است. گرما، نور و بلندی روزها نشانههایی نیک و پسندیده بودند و در مقابل، سرما، زمستان و تاریکی شب پدیدههایی نه چندان مطلوب.
(نگار گری ایرانی با موضوع شب یلدا)
در زمانهای بسیار قدیم (حتی پیش از زرتشت) آیین مهر در میان ساکنان فلات ایران رواج داشته است. مهر و ناهید (میترا و آناهیتا) بهعنوان دو ایزد، نیایش میشدهاند. «مهر»، ایزد فروغ، نگهبان پیمان و پشتیبان پرتو پگاهی است و «ناهید»، ایزد پاکی، زایش و برکت، فرشتهی آبها و باران. پیروان آیین مهر آخرین شب پاییز را مصادف با تولد خورشید میدانستهاند، همانگاه که از دل سیاهی شبی بلند و سرد، ایزدمهر در یک غار گود و کمارتفاع از میان کوههای البرز ظهور میکند و خورشید گرم و نورافزا را به ارمغان میآورد. برخی به اشتباه مهر را همان خورشید گرفتند. شب چله در واقع شب میلاد خورشید است. در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» به نقل از دکتر مهرداد بهار میخوانیم:
شب یلدا، تولد مهر یا میترا نیست، بلکه تولد خورشید است. مهر با خورشید تفاوتهایی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ