به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان کرمان، شال بافی هنری است متعلق به کرمان که در روزگاران قدیم به عنوان شال کمر، سر و گردن از آن استفاده می شده و در دوران صفویه این کاربرد عوض می شود که پته دوزی روی آن با همان تکنیک شال بافی شروع می شود به همین دلیل نامش را شال پته می گذارند.
پیشینه تاریخی شال بافی در کرمان
محمد رضا آریان مسوول کارگاه شال بافی کرمان که در ساختمانی از اداره فنی و حرفه ای مشغول به کار است به خبرآنلاین می گوید: دوره قاجار اوج هنر شال بافی بوده است که حتی در عکس هایی از امیر کبیر موجود است، تن پوش او از شال کرمان بوده است یعنی از این دست بافته به عنوان لباس در آن زمان استفاده می کردند،حتی لباس ملکه ویکتوریا انگلستان هم از شال کرمان بوده است .امیر کبیر در دولت خودش دستور می دهد،هرکسی به ایران می آید این شال را به عنوان ارمغان به او هدیه بدهند به همین دلیل این بافته در دنیا با نام شال امیری معروف می شود. در دوره قاجار شال بافان که جمعیت دو سوم کرمان را شامل می شدند، به دلیل دریافت نکردن پول خود از دربار، قیام می کنند و حتی میرزا رضای کرمانی به همین دلیل ناصرالدین شاه را کشته است و بعد از این اتفاقات، قیام شال بافان سرکوب و منجر به منسوخ شدن این هنر می شود زیرا که طرح ونقش اصلی بافنده ها در دست بریتانیا بوده و در واقع کرمانی ها فقط بافت آن را بر عهده داشتند. به همین دلیل هر بافنده فقط طرح خود را داشته و به مرور زمان این طرح کسر می شود یعنی بته جقه کاملی که در آن زمان کار می شد با گذشت زمان و نسل به نسل تجزیه شده است.
احیا شال بافی از سال ۹۵ در کرمان
آریان ادامه می دهد: صفر تا صد احیا شال بافی توسط بخش خصوصی که در حال حاضر شرکت شال امیری نام دارد انجام گرفته است و در واقع بعد از منسوخ شدن این دست بافته ، از سال ۹۵ تحقیقات برای احیا این هنر آغاز شد و اولین کارما اختراع (احیا) دستگاه یا همان دار شال بافی بود. این دستگاه که در آن از انواع چوب ها استفاده شده حتی از نمونه اصلی اش هم پیشرفته تر است و در انواع مختلفی که برای آن طراحی کرده ایم توانسته ایم ظریف ترین نوع شال را ببافیم. دستگاه های بافت ما مانند دوران قاجار با کیسه‌های شن کار می کنند تا چله را نگه دارند البته قبل از آن نگه داشتن چله توسط نورد بوده است و بافنده با دستگاه نوردی توانایی بافت شال با طول بالای ۳۰۰ متر را هم داشته، اما نوع کیسه ای آن برای بافنده سبک و راحت تر است.
به گفته آریان مواد اولیه این کار در زمان قاجار کرک بز راینی بوده است که خاصیت آن خنکی در تابستان و گرمی در زمستان بوده به همین دلیل ملکه انگلستان از این لباس استفاده می کرده است. او ادامه می دهد: همان زمان این کرک در کرمان ریسندگی و به انگلستان برای تبدیل شدن به یک نخ ظریف فرستاده می شد وقتی انگلستان هم از ایران رفت بافنده ها مجبور به کار با مواد نامرغوب شدند، به جز کرک بز، پشم خالص هم از موارد استفاده بافنده ها بوده اند که در حال حاضر ما هم از آن ها استفاده می‌کنیم. این روند در زمان کنونی هم اتفاق افتاده یعنی کرک (الیاف خام) از کرمان به انگلستان جهت تبدیل شدن به نخ صادر می شود و در حال حاضر نخ کرک را از انگلستان وارد می کنیم که جز مرغوبترین نخ های دنیا به حساب می آید و برای سفارشات خاص به کار می رود و هزینه بالایی دارد.
آریان در خصوص تکمیل این هنر می گوید: بعد از ساخت دستگاه و تهیه مواد اولیه، بافت نقش روی زمینه را احیا کردیم که فقط در زمان قاجار اتفاق افتاده است که همان زمان هم در اختیار انگلستان بوده است و در حال حاضر این کار بدون هیچ محدودیتی انجام میشود. شال بافی تنها بافتی است که هیچ محدودیتی در بافت نه در زمینه رنگ و نه در زمینه طول و عرض ندارد و به همین دلیل هم می توانیم هر سفارشی را با هر طرحی را قبول کنیم که شامل تابلو شال، شالگردن، کرابات، لباس میشود.
نبود ارز دولتی از مشکلات ادامه راه شال بافی
مسوول کارگاه شال بافی می گوید:.از مشکلاتی که در خصوص این کار وجود دارد این است که ارزدولتی هنوز به این هنر اختصاص پیدا نکرده، این کار به دلیل وارد کردن مواد اولیه بافت مثل کرک و پشم به طور کامل با ارز در ارتباط است، تابلوهای بافته شده قیمت بالایی دارند که با قیمت ارز تغییر می کنند.. اگر ارز دولتی برای یک هنر کاملا ایرانی اختصاص بگیرد خیلی از هزینه های تمام شده آن هم پایین می آید.
فروش از نوع هدیه| شال کرمان در موزه های بزرگ جهان
این مسوول به خبرآنلاین توضیح می دهد: توانایی خرید برای محصولی مانند شال کرمان به دلیل خاص و بالا بودن قیمتش برای همه افراد وجود ندارد به همین دلیل پیشنهاد ما این است که سازمان و ارگان های دولتی محصول ما را خریداری کرده و از آن به عنوان هدیه برای مهمانات داخلی و خارجی استفاده کنند. در موزه لندن و یا نیویورک از شال کرمان به عنوان بارزترین صنایع دستی ایران یاد می شود چه بهتر است که از این هنر ایرانی در کشور هم استفاده شود. در حال حاضر ما هنوز به بازار ورود نکرده ایم و زیرا که قصد داریم را در مرحله اول تولید را کامل کرده و با انواع نقش و طرح وارد بازار شویم به همین دلیل جز به صورت خاص و تکی فروش نداشتیم.
آریان در خصوص آموزش دهی و بازار کار این رشته می گوید: در حال حاضر ما چهل دار داریم که علاوه بر این کارگاه ، ۱۰ نفر در کشکوییه رفسنجان، پنج نفر در بردسیر، ۲ نفر در موزه بانو حیاتی در بازار بزرگ کرمان مشغول به آموزش و فعالیت هستند. پتانسیل ما این است که ماهانه برای ۱۰ نفر اشتغال زایی داشته باشیم. ۲۱ اردیبهشت بود که کارگاه پس از ۲سال تحقیقات آغاز به کار کرد و در این مدت ۷۰ نفر آموزش دیده اند که ۴۰نفر موفق به قبولی و پس از آن مشغول به کار شده اند. دستمزد بافنده‌ها بر اساس تعداد بافت که هیچ سقفی هم برای آن طراحی نشده تعیین می شود، سقف تولید هر ماه هم متفاوت است، ممکن است یک نقش به دلیل سختی آن ۲ماه وقت ببرد اما اگر ساده باشد در ماه ممکن است ۶ عدد هم بافته شود. هر دوره اموزشی ۶۰ روز طول می کشد و برای هر نفر سه میلیون تومان هزینه دارد اما چون توانایی تهیه آن برای هنرآموز وجود ندارد مواد اولیه از همین جا تهیه می شود.
چشم انداز پنج ساله هنر شال بافی
آریان می گوید: برآورد می شود تا پنج سال آینده این محصول بتواند برای ۶۰۰نفر اشتغالزایی داشته باشد البته اگر در این خصوص ارگان های دولتی برای تهیه فضا ومواد اولیه به ما کمک کنند ، صادرات آن هم سالیانه هفت میلیون دلار ارز آوری می تواند داشته باشد.
۴۶
منبع : خبر آنلاین
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ